Ο πολιτισμός μας στηρίχτηκε σε τρεις αξίες γένους θηλυκού:
Στην Δικαιοσύνη που είναι ο ανώτερος πνευματικός νόμος και το ύψιστο θεϊκό προνόμιο.
Στην Τάξη η οποία διέπει το σύμπαν, γι’ αυτό και την αναζητά ο άνθρωπος στην καθημερινότητά του και την αναπαράγει στην αρμονία των δημιουργημάτων του, από την συμμετρία των λαϊκών κεντημάτων ως την μαθηματική τελειότητα του Παρθενώνος.
Στην Ομορφιά, που είναι η αντικειμενικότερη κι ελκυστικότερη όλων, γι’ αυτό και υμνήθηκε όσο καμιά άλλη.
Οι Μύθοι και οι λαϊκές Παραδόσεις μας, είναι οι αναμνήσεις ενός κόσμου νεογέννητου, αρμονικού και όμορφου, μιας Εδέμ την οποίαν αναζητούμε στην γαλήνη των σπιτιών μας, στους ανθρώπους που στέκονται δίπλα μας, στην αγκαλιά ενός δάσους, σε μια μουσική συγχορδία, στο κελάρυσμα ενός ρυακιού, στον επαναλαμβανόμενο παφλασμό της θάλασσας.
Αυτό που βλέπω, ακούω, αισθάνομαι, είναι αυτό που χτίζει την καθημερινότητά μου, και η καθημερινότητά μου είναι η ζωή μου.
Η εποχή του Covid-19 μας οδηγεί να αφήσουμε πίσω την παραληρηματική “ομαλότητα” του πρόσφατου παρελθόντος και να αναζητήσουμε την Χρυσή Εποχή της χαμένης ανθρώπινης αθωότητας.
Αυτήν την εποχή, καταφύγιο και προσδοκία μιας νέας μέρας, σαν αυτές που οι άνθρωποι συνομιλούσαν με το περιβάλλον, και θεϊκό και ανθρώπινο συμβίωναν χωρίς ενοχές και ιερατεία, ανακαλεί η καταγόμενη από την Πούλια Μαρία Γκράτσια Κιούρι, διευθύντρια δημιουργικού του Οίκου Ντιόρ, και ο επίσης Ιταλός σκηνοθέτης Ματτέο Γκαρρόνε.
Η συλλογή Υψηλής Ραπτικής για το Φθινόπωρο/Χειμώνα 2010-2021 παρουσιάστηκε με μια ταινία 10 λεπτών στις 6 Ιουλίου. Αφού οι κλασικές επιδείξεις δεν ήταν δυνατόν να πραγματοποιηθούν φέτος λόγω της πανδημίας, οι δυο δημιουργοί και οι συνεργάτες τους (ανάμεσά τους και αρκετοί Ελληνες) εξορκίζουν την αβεβαιότητα με τον μύθο. Σκηνικό, η φαντασιακή Αρκαδία των Ελλήνων, στον πιο ρομαντικό κήπο του κόσμου, τον Κήπο των Νυμφών στο Λάτιο της κεντρικής Ιταλίας, λίγο έξω από την Ρώμη, σπαρμένο με ρυάκια, αρχαία ερείπια, οξιές, κυπαρίσσια κι αναρριχητικές τριανταφυλλιές, για τον οποίο έγραψε με θαυμασμό ο Πλίνιος ο Νεώτερος (61-113).
Πηγή: dior.com
Η μαεστρία των γυναικών που εργάζονται για τον θρυλικό οίκο μόδας και στοιχεία από το παρελθόν, όπως το μεταπολεμικό Θέατρο της Μόδας, σε σκηνικά του μεγάλου Ζαν Κοκτώ, μαζί με 37 δημιουργίες-μινιατούρες, ελληνικού τύπου εσθήτες και ταγέρ του περίφημου New Look του 1947, συνθέτουν την πρόταση της Κιούρι για μια νέα αισθητική αναγέννηση.
Βλέποντας το φιλμ, σκέφτηκα πόσο υπέροχος είναι ο Ελληνικός, Ρωμαϊκός και Ευρωπαϊκός Πολιτισμός, από την αισθητική σύλληψη έως την τεχνική υλοποίηση και την καλαίσθητη δημιουργικότητά μας. Μέσα στην κακοφωνία του Χθες και την αβεβαιότητα του Αύριο, η ποιότητα της καθημερινότητάς μας θα μας κρατήσει πάνω από το νερό, ως την δική μας Ιθάκη.
Υπάρχει άλλη τέχνη που να εκφράζει την ελληνική ψυχή σε κάθε πτυχή της, από τον χορό; Στις καλές και στις δύσκολες εποχές, στα γλέντια του γάμου και στα διαλείμματα του πολέμου, ο χορός σηματοδοτεί τoυς σταθμούς στην ζωή της ελληνικής κοινωνίας από την μακρινή αρχαιότητα περνώντας από τους Μέσους χρόνους και φθάνοντας ως τις μέρες μας.
«Εις δε το Κολινδρόν αποκλεισθέντες οι πεζοί και ανθέξαντες, επιστρέψαμεν πάλιν νικηταί και τροπαιούχοι εις την θέσιν μας τραγωδούντες και χορεύοντες», θυμάται ο Νικόλαος Κασομούλης. Στα διαλείμματα του πολέμου οι Έλληνες πολεμιστές έτρωγαν, έπιναν και χόρευαν, διηγούμενοι τις νίκες τους με τα ηρωικά τραγούδια και τους χορούς τους.
Θεόφιλος Χατζημιχαήλ: Ο Κατσαντώνης στα Τζουμέρκα
Κι αν τα χρόνια του πολέμου έχουν κοπάσει, κι οι Κλέφτες κι οι Αρματολοί, λιγότερο από δυο αιώνες μετά την Παλιγγενεσία, δείχνουν να έχουν ξεχαστεί, οι Έλληνες εξακολουθούν να χορεύουν στις χαρές τους.
Τα πανηγύρια στους αυλόγυρους των εκκλησιών, στα άλση γύρω από τα ξωκκλήσια, ακόμη, που ανοίγουν μια φορά τον χρόνο στην εορτή του αγίου τους, συνάντησαν την σφοδρή αντίδραση μερίδας του κλήρου, άντεξαν όμως και ενσωματώθηκαν σχεδόν ως συνέχεια του καθ’ αυτώ θρησκευτικού δρωμένου, εκτός του ναού, με τον ιερέα συχνά να σέρνει πρώτος τον χορό.
Στα μεγάλα πανηγύρια του καλοκαιριού, Προφήτη Ηλία, Κοιμήσεως της Θεοτόκου, κ.ά., η κοινότητα διασκορπισμένη στην Ελλάδα και στο εξωτερικό ανταμώνει και επανασυνδέεται. Όπως τον παλιό καιρό, βλέμματα και προξενιές πλέκονται για να διασφαλιστεί η συνέχεια της ύπαρξης με τις ευλογίες του συνόλου. Εμπορικές συναλλαγές, αναγκαίες προμήθειες του χειμώνα, μικροπολυτέλειες και μικροχαρές, συνδέονται χάρις στο ελληνικό πανηγύρι.
Γιώργος Μυλωνάς: Πανηγύρι στην Λάιστα
Η πρακτική του χορού δεν περιορίζεται στα χωριά μας, αλλά η αξία των παραδόσεων και των συνηθειών του λαού μας αναγνωρίζεται και εξαίρεται ως αναπόσπαστο και κυρίαρχο μέρος της συλλογικής εθνικής αυτοσυνειδησίας.
«Αι χορεύτριαί μας κορίτσια των καλύτερών μας οικογενειών χόρεψαν με το ωραίον αρχαϊκόν ένδυμα τους Ελληνικούς χορούς και πιστοποίησαν με την χάριν των κινήσεων και την ευγένειαν των στάσεων ότι πραγματικώς οι διατηρηθέντες χοροί είναι οι κυκλικοί χοροί των αρχαίων, τους οποίους χόρευαν πέριξ των βωμών», γράφει το 1912 η πρωτοπόρος φεμινίστρια, πρωτεργάτις της ανάδειξης της Ελληνικής παράδοσης και ιδρύτρια του Λυκείου των Ελληνίδων, Καλλιρρόη Παρέν.
Και ο ρομαντικός ελληνολάτρης θεμελιωτής της σύγχρονης ελληνικής μουσικής σχολής, Γεώργιος Λαμπελέτ, συνεπικουρεί υπογραμμίζοντας την σημασία της ελληνικότητας στην μουσική μας παιδεία: «το εθνικότερον, δημιουργικότερον, αληθινότερον έργον το οποίον θα κάμουν οι Έλληνες μουσουργοί είναι η καλλιέργεια της ελληνικής μελωδίας με την εφαρμογήν της πολυφωνίας και η τεχνική ανάπτυξής της, επί τη βάσει της αντιστίξεως και της fuga».
Ακόμα και γι’ αυτούς που επιμένουν στα ισοπεδωτικά Δυτικά ακούσματα, το πραγματικό γλέντι, η πραγματική έκφραση των συναισθημάτων, αρχίζει όταν ακούγονται τα παραδοσιακά τραγούδια, τα συρτά και οι μπάλοι. Συχνά πρωταγωνιστής είναι το κλαρίνο, ένα κεντροευρωπαϊκό εφεύρημα που οι Έλληνες πήραν από τις Βαυαρικές στρατιωτικές μπάντες, και το προσάρμοσαν στα ελληνικά ακούσματα αντικαθιστώντας την φλογέρα, τόσο που, σήμερα τα παραδοσιακά τραγούδια και οι θεράποντες του είδους, συχνά αποκαλούνται «τα κλαρίνα».
Θεόφιλος Χατχημιχαήλ: O Στρατηγός της Πελοποννήσου, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης εις τον κάμπον της Λέρνης λίμνης συναθροίζει τους nικητάς του Δράμαλη.
Λογιών-λογιών βέβαια τα ακούσματα και οι μουσικές. Άλλα ελληνοπρεπή και πανάρχαια, σαν τον Τσακώνικο της Πελοποννήσου, και άλλα, ζηλώσαντα αιγυπτιακά ή ινδικά μοτίβα που πάντως βρίσκονται κοντύτερα εκφραστικά στον λαό μας από τις άναρθρες κραυγές δήθεν ευρωπαϊκών ακουσμάτων.
Ρέγκος Πολύκλειτος: Σκυριανό Πανηγύρι
Στην σημερινή Covid-19 εποχή της κοινωνικής αποστασιοποίησης είναι αναγκαίο οι Έλληνες να εξακολουθήσουν να χορεύουν και να τραγουδούν στον κύκλο του χορού, στις ατομικές και στις συλλογικές περιστάσεις. Όπως σε όλα, έτσι και στον χορό και τα πανηγύρια θα υπάρξουν αλλαγές. Έχουμε όμως τα διδάγματα και τους τρόπους να τα προσαρμόσουμε και να προσαρμοστούμε για να επιβιώσουμε. Το κάναμε σε εποχές θεοκρατικές, και σε εποχές Οθωμανικής δουλείας. Μπορούμε και τώρα.
Όπως και την Λαμπρή που πέρασε, χιλιάδες Έλληνες που δεν θα το σκέφτονταν σε άλλες εποχές, ανέπτυξαν δίκτυα επικοινωνίας για να πάρουν το Άγιο Φως στα σπίτια τους, και βγήκαν στα μπαλκόνια τους για να ψάλλουν μέσα από τα βάθη της ύπαρξής τους το ουρανομηκες «Χριστός Ανέστη».
Απέδειξαν έτσι ότι οι παραδόσεις μας για να επιβιώσουν δεν έχουν ανάγκη από κραυγές, τραμπουκισμούς, ψευτοπαλληκαριές και εκμετάλλευση πονηρών πολιτευτών, όπως συνέβη τις προάλλες στο πανηγύρι στην Αλίαρτο, ενέργειες που δίνουν λαβή για την επιβολή της εξουσίας έναντι του λαού. Οι καιροί επιβάλλουν την ψύχραιμη και έξυπνη διαχείριση του αντιπάλου.
Για τον Έλληνα «γλυκιά η ζωή κι ο θάνατος μαυρίλα», διδάσκει ο εθνικός ποιητής Διονύσιος Σολωμός. Για αυτό και μόνο αξίζει να υπερασπιστούμε τα πανηγύρια του καλοκαιριού, να προστατεύσουμε τις γιορτές και το ελληνικό έθος.
Φωτογραφία των Σπετσών, του διεθνούς φήμης φωτογράφου Neil Campion.
Παίρνει σιγά-σιγά την θέση του στις αναμνήσεις μας και το Πάσχα του 2020.
Συμπέρασμα πρώτο, οι Έλληνες βρήκαν τον δρόμο να γυρίσουν προς τις παραδόσεις μας, και μάλιστα τις ακολούθησαν με ενθουσιασμό.
Συμπέρασμα δεύτερο, τα έθιμα της πατρίδας, μας ενώνουν.
Ακόμα και κάποιοι που συνήθως διαμαρτύρονταν, ήθελαν να ακούσουν τις καμπάνες, παρακολούθησαν τις Ακολουθίες και την λειτουργία της Αναστάσεως, βγήκαν στα μπαλκόνια με κεριά, κι ας μην είχαν πάρει το Αγιο Φως, κάποιοι έκαναν τα αδύνατα-δυνατά, σαν τους πρώτους Χριστιανούς για να το εξασφαλίσουν, και η Ελλάδα ολόκληρη σείστηκε και φωτίστηκε από τα πυροτεχνήματα !
Συμπέρασμα τρίτο, ο λαός μας μπορεί καλύτερα χωρίς ινστρούχτορες, χωρίς επιβολές, χωρίς υποκρισίες επαγγελματιών “θεοσεβούμενων”, και τους πολιτικάντηδες που ψάχνουν να καρπωθούν πολιτικά οφέλη από την πανδημία, στο περιθώριο.
Είναι αλήθεια ότι είμαστε “έθνος ανάδελφο” και ιδιόρρυθμο. Ε και; Οταν πρέπει, το χρέος μας το κάνουμε και με το παραπάνω.
Ξέρω ότι από αύριο μεθαύριο, (στους μονίμως χολωμένους με την Ανάσταση/την ζωή/τα ρούχα τους γυρίζουμε την πλάτη), θα αρχίσουν οι έριδες και η διχόνοια, γιατί πάντα κάποιοι θα είναι έτοιμοι να κατηγορήσουν κάποιους άλλους -για το “like” ρε γμτ-, και θα πετούν την σκούφια τους για να κατηγορήσουν όσους νομίζουν ότι απειλούν όσα θεωρούν κεκτημένα τους… μέχρι τον επόμενο Covid, τον επόμενο “εχθρό”, το επόμενο επουσιώδες διχαστικό χαράκωμα.
Και του χρόνου με Υγεία, και με διαβασμένα κι εμπεδωμένα τα μαθήματα της Σαρακοστής του 2020.
Σε αυτή την περίσταση, που παραχώρησε ο Θεός για τις αμαρτίες μας, να έχουμε κατά νούν ότι οι θάνατοι, οι θλίψεις, ο πόνος, δεν είναι τιμωρίες αλλά ευκαιρίες μετανοίας. Εάν δεν αρπάξουμε και αυτή την ευκαιρία, να την αξιοποιήσουμε πνευματικά, αυτοτιμωρούμαστε με φόβο, πανικό, ανασφάλεια. Και όπως λέγανε οι πρωτινοί με πολλή σοφία, «ο φόβος φέρνει κόλασιν (=τιμωρία)». Και τον φόβο προκαλούμε οι ίδιοι, όχι ο Θεός της Αγάπης και της Δικαιοσύνης.
Πλην των ανωτέρω, για να αποκτήσουμε τη δωρεά της τελείας αγάπης, η οποία «έξω βάλλει τον φόβον», κατά τον Ευαγγελιστή Ιωάννη τον Θεολόγο, συνιστούμε πατρικά, κατά το διάστημα αυτό, που θα είστε περιορισμένοι κατ᾽ οίκον, να είστε και προσευχόμενοι.
Βοηθεί πολύ να ανοίγουμε σε δύσκολες ώρες τις συχνότητες του ουρανού. Σας συνιστούμε λοιπόν να διαβάζετε καθημερινά το Ψαλτήριον (Ψαλμούς του Δαβίδ), να διαβάζετε Βίους Αγίων, μάλιστα των συγχρόνων Αγίων του 20ου αιώνα, που η ζωή τους είναι πιο κοντά στη ζωή μας.
Τους Βίους των αγίων Παισίου, Πορφυρίου, Ιακώβου, Ανθίμου του εν Χίω, Νικηφόρου του Λεπρού, Ευμενίου, Γεωργίου του Καρσλίδη, Γερμανού του Σταυροβουνιώτη κ. α. Επίσης βοηθεί πολύ να διαβάζετε η να ακούετε από το διαδίκτυο τους Χαιρετισμούς η τις Παρακλήσεις της Παναγίας μας και του Τιμίου Σταυρού.
Επειδή οι σύγχρονοι άνθρωποι έχουν μάθει τα σύντομα και τα χωρίς πολύ κόπο, συνιστούμε ακόμη από τη μικρή μας πείρα και τις εξής σύντομες προσευχές:
«Μέγα το όνομα της Αγίας Τριάδος. Υπεραγία Θεοτόκε σκέπε ημάς.»
«Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον ημάς.»
«Σταυρέ του Χριστού πανάγιε σώσον ημάς τη δυνάμει σου.»
«Μεγάλε Αρχάγγελε Κυρίου Μιχαήλ σκεπάσον ημάς.»
«Μεγάλε Αρχάγγελε Κυρίου Γαβριήλ φώτισον ημάς.»
« Άγιε του Θεού Νικηφόρε πρέσβευε υπέρ ημών.»
Στη θέση του Αγίου Νικηφόρου μπορεί να επικαλείστε όποιο άγιο επιθυμείτε. Επίσης να προσευχόμαστε και για τους άλλους συνανθρώπους μας όλου του κόσμου. Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον τους δούλους σου, και λέμε τα μικρά τους ονόματα και συνεχίζουμε με το Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον τους δούλους σου.
Επίσης λέμε, Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον τον κόσμον σου άπαντα. Και τέλος για τους κεκοιμημένους να ευχόμαστε στον Νικητή του θανάτου Κύριε Ιησού Χριστέ ανάπαυσον τους δούλους σου, λέμε τα μικρά ονόματα των κεκοιμημένων μας στην αρχή και επαναλαμβάνουμε την ευχή υπέρ αναπαύσεώς τους.
Αγαπητοί μου, η δοκιμασία αυτή είναι μεγάλη ευκαιρία για όλους μας. Να ανοίξει η καρδιά μας και η ψυχή μας σε μετάνοια και προσευχή. Και ο Τριαδικός Θεός μας με τον τρόπο αυτό θα μας καθαρίσει από πνευματικά και σωματικά μικρόβια. Και κάτι χαριτωμένο τελειώνοντας. Όπως μου είπε ένας άνθρωπος του Θεού, καλό είναι για ψυχική ανάταση και παρηγοριά αυτού του ακούσιου εγκλεισμού, που αρκετούς ίσως οδηγήσει σε θλίψη η κατάθλιψη, καλόν είναι λέω, μαζί με τις προσευχές που προαναφέραμε, να ακούτε και κανένα παραδοσιακό ή ακόμα και λαϊκό ελληνικό τραγούδι. Είναι κι αυτό ένα ψυχοφάρμακο της ελληνικής ταυτότητάς μας.
Και μην ξεχνάτε την ευχή που αναφέραμε και άλλοτε: «Χριστέ μου δος μου την υπομονή και την πίστη των Αγίων». Έτσι, κάθε οικογένεια μπορεί να αναδείξει το σπίτι της σε μία «κατ᾽ οίκον εκκλησία», καθότι καμμιά δυσχέρεια δεν μπορεί και δεν πρέπει να μας χωρίσει από τον Χριστό, με τη χάρη και δύναμή Του.
Εν κατακλείδι το μεγαλύτερο πρόβλημα δεν είναι επί του παρόντος η μετάδοση της ασθένειας αλλά ο φόβος, ο πανικός και η ανώφελη τηλεθέαση. Ο φόβος και η τηλεμανία δεν φεύγουν με προεδρικά διατάγματα ούτε με αρχιερατικές εγκυκλίους.
Αυτά αρχικά μειώνονται και ύστερα φεύγουν όταν αρχίσουμε να μετανοούμε για τα προσωπικά μας πάθη και λάθη και να ζητούμε από το Πνεύμα το Άγιο με πόνο καρδιάς: ΠΝΕΥΜΑ ΑΓΙΟ, ΠΝΕΥΜΑ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ ΚΑΘΑΡΙΣΟΝ ΗΜΑΣ ΑΠΟ ΠΑΣΗΣ ΚΗΛΙΔΟΣ.
Μιλάμε την ίδια γλώσσα με την ομηρική εποχή;
Μιλάμε την ίδια, τη γράφουμε με τον ίδιο τρόπο και την εκφέρουμε με τον ίδιο τρόπο. Είδα δηλαδή ότι είχα παραπληροφορηθεί. Τρεις λέξεις μόνο δεν μπορούσαν να αλλάξουν οι μεταφραστές. Δεν βρήκαν αντίστοιχες.
Τρεις λέξεις; Ποιες είναι αυτές;
Ο ιδρώς (ιδρώτας), η σανίς και η φάλαγξ. Δεν βρήκαν αντίστοιχες λέξεις. Κατά τα άλλα έπρεπε να πούμε τη θύελλα «ανεμορούφουλα», κατά τον Καζαντζάκη… Την Ηρα λευκώλενον που είχε λευκάς ωλένας, τη λευκοχέρα δηλαδή, να την πούμε «κρουσταλοβραχιονάτη». Τον πολύαρνι, αυτόν που έχει πολλά αρνιά, να τον πούμε «βαριοκοπαδιάρη». Να σου λέει «κασσίτερος» ο Ομηρος κι εσύ να λες… καλάι, κατά το τουρκικότερο! Να σου λέει «δόμος» ο Ομηρος, που είναι διεθνής λέξη, κι εσύ να λες κατά τα τουρκικά «οντάς»! Καζαντζάκης και Κακριδής. Αυτοί κάνανε το μεγάλο κακό.
Είναι νεκρή γλώσσα τα αρχαία ελληνικά, όπως ισχυρίζεται η Μαρία Ρεπούση;
«Η αρχαία ελληνική γλώσσα είναι νεκρή γλώσσα». Ε, και οι έξι λέξεις είναι αρχαίες. Αυτή είναι η απάντηση στη Ρεπούση. Τι άλλο να πω;
Τι μπορεί να αποκομίσει ένας σύγχρονος άνθρωπος διαβάζοντας Ομηρο;
Πρώτα πρώτα θα μάθει ότι υπήρχε μια άριστα οικοδομημένη γλώσσα, επιστημονική, εύηχη, που μπορεί να διατυπώσει οποιοδήποτε νόημα σε οποιαδήποτε εποχή και τώρα και στο μέλλον. Αν ανοίξετε π.χ. ένα φάρμακό σας και διαβάσετε τα έκδοχα του φαρμάκου, θα δείτε ότι όλες οι λέξεις είναι ομηρικές. Αν λέει colloidal, π.χ. κολλώδης, είναι λέξη ομηρική. Οπως chloro είναι χλωρός. Αν βλέπετε stearate είναι στέαρ του στέατος, πηγμένο λίπος. Αυτές οι λέξεις είναι ελληνικές.
Εχει διεισδύσει παντού η γλώσσα του Ομήρου. Εχει μπει σε όλον τον κόσμο με αποτέλεσμα να μην μπορεί να απαλλαγεί από τη γλώσσα αυτή, βρίσκεται αυτούσια ή μεταλλαγμένη μέσα σε όλες τις ευρωπαϊκές διαλέκτους. Αν, ας πούμε, σας τύχει -ο μη γένοιτο- και βρεθείτε στο εξωτερικό και πάθετε κάτι με την καρδιά σας, διακομιστείτε στο νοσοκομείο, οι ξένοι, αν ψάξουν, μπορεί να αποφανθούν ότι έχετε πρόβλημα στην «τριγλώχινα βαλβίδα». Ετσι θα το πούνε. «Τριγλώχιν» σημαίνει «τρεις γλωχίνες», αιχμές. Είναι το βέλος που έμπαινε μέσα αλλά δεν έβγαινε.
Το «κολλώ» είναι λέξη ομηρική. Του Αίαντος το ακόντιο είναι κολλητό, και οι θύρες είναι κολλητές για να είναι και πιο γερές. Λοιπόν η κόλλα πώς λέγεται αγγλικά; Glue. Και κολάζ λένε οι ξένοι. Και το παίρνουν και οι πυρηνικοί φυσικοί. Στη διάσπαση του ατόμου προϊόντα της σχάσεως τα οποία δεν έχουνε μάζα, αλλά πάνε και προσκολλώνται σε κάτι άλλα. Και λέγονται γκλουόνια.
(Διαβάστε ολόκληρη την ενδιαφέρουσα συνέντευξη στον Παναγιώτη Λιάκο, ΕΔΩ)
Η Μητέρα του Σωτήρος έλαβε το προσωνύμιο της Παναγίας, τον 3ο αιώνα, προκειμένου να εκφραστεί το ότι είναι θεολογικά η αγιωτέρα όλων των αγίων.
Ο γλωσσοπλάστης λαός μας, δεν θα μπορούσε όμως να αρκεστεί σε ένα ή δυο ονόματα για Αυτήν. Όπως έδινε ονόματα ανάλογα με τον τόπο ή την ιδιότητα στους παλιούς θεούς, ονόματα που διατήρησε και για την Χριστιανική θρησκεία, όπως το Σωτήρ, προσωνύμιο του Διός, για τον Χριστό, όπως ονόμασε την Ήρα Ανθεία, Μειλιχία και Καλλιστέφανο, αλλά και Κιθαιρωνία, Ολυμπία, και βεβαίως Παρθένο, έτσι και την Μητέρα του Θεού, την έκανε δική του μάνα, και την αποκαλεί με αγάπη, με διαφορετικά ονόματα κατά τόπους. Ενδεικτικά μόνον αναφέρουμε:
Ανάλογα με την απεικόνισή της, είναι Βρεφοκρατούσα, Γλυκοφιλούσα, Γαλακτοτροφούσα, Δεξιοκρατούσα ή Δεξιά, Τριχερούσα και Μεγαλομάτα.
Ανάλογα με την έμπνευση του αγιογράφου, την βασισμένη σε θρησκευτικούς στίχους, κυρίως από τον Ακάθιστο Υμνο, είναι η Πλατυτέρα των Ουρανών, η Οδηγήτρια, το Άξιον Εστίν, Αμόλυντος, Υψηλοτέρα, Καθέδρα, Κλίμαξ, Σκέπη, Παράκλησις, Επίσκεψις, Καταφυγή, Κεχαριτωμένη, Ρόδον το Αμάραντον.
Ανάλογα με την ιστορία της εικόνας Της, είναι Εσφαγμένη, Πυροβοληθείσα, Πορταΐτισσα, Χιλιαρμενίτισσα κι Αγγελόκτιστη.
Από τον τόπο της λατρείας Της, είναι Αθηνιώτισσα, Πυργιανή, Σπηλιανή, Μεγαλοσπηλαιώτισσα, Θαλασσινή, Ολυμπιώτισσα, Σουμελιώτισσα, Καταπολιανή, Μαλεβήκαι Τροοδίτισσα.
Ανάλογα με τον ναό Της, είναι Θολοσκέπαστη, Μολυβδοσκέπαστη, Πελεκητή, Κρεμαστή, ή Μαρμαριώτισσα.
Ανάλογα με τις ιδιότητες που της αποδίδονται, είναι Γοργοϋπήκοος, Ελεούσα, Γιάτρισσα, Θεραπεία, Υγεία, Ψυχοσώστρα, Παραμυθία, Παρηγορήτρα, Παυσολύπη, Φανερωμένη και Ελευθερώτρια.
Είναι ακόμη «χρυσή»: Χρυσοκελλαριά, Χρυσοσπηλιώτισσα, Χρυσοπηγή, Χρυσογαλούσα, Χρυσοποδαρίτισσα, Χρυσοχέρα.
Είναι κι Αερινή, Αναφωνήτρα, Επίσκεψις, Παντάνασσα, Τρανή…
Όπου κι αν βρεθούμε, ας εορτάσουμε την Λαμπρή του Καλοκαιριού, που είναι αφιερωμένη στην Παναγία Θεοτόκο.
Ανελήφθης εν δόξη, Χριστέ ο Θεός ημών, χαροποιήσας τους μαθητάς,
τη επαγγελία του Αγίου Πνεύματος. βεβαιωθέντων αυτών δια της ευλογίας,
ότι συ ει ο Υιός του Θεού, ο λυτρωτής του κόσμου.
Δεσποτική εορτή, η γιορτή της Αναλήψεως, γιορτή του Δεσπότη Χριστού. Σαράντα ημέρες πέρασαν από την Ανάσταση. Την Πέμπτη της Αναλήψεως ψάλλεται για τελευταία φορά για τούτο το έτος το «Χριστός Ανέστη». Ο κύκλος της «εορτής των εορτών», κλείνει, κι ευλογημένοι και κεκαθαρμένοι από το Φως της Λαμπρής και το Ύδωρ της Αναλήψεως, είμαστε έτοιμοι να ριχθούμε με νέα ζέση στα έργα και τις χαρές του καλοκαιριού.
Της Αναλήψεως συντελείται η ανάβαση του Χριστού στους ουρανούς και, σύμφωνα με την εκκλησιαστική παράδοση, σηματοδοτείται η ολοκλήρωση της αποστολής Του επί της Γης. Εορτάζεται πάντοτε ημέρα Πέμπτη, και φέτος «πέφτει» στις 17 Μαΐου 2018.
Σύμφωνα με τους Ευαγγελιστές (πλην του Ματθαίου ο οποίος δεν την αναφέρει) η Ανάληψη πραγματοποιήθηκε στο Όρος των Ελαιών στα Ιεροσόλυμα. Θεωρείται θεμελιώδες στοιχείο της Ορθοδόξου Πίστεως, γι΄αυτό και στο «Πιστεύω» αναφέρεται χαρακτηριστικά: «και ανελθόντα εις τους ουρανούς και καθεζόμενον εκ δεξιών του Πατρός και πάλιν ερχόμενον μετά δόξης…». Τόσο στις Πράξεις των Αποστόλων, όσο και στο Σύμβολο της Πίστεως διακηρύσσεται η σχέση της Αναλήψεως με την Δευτέρα Παρουσία.
Κατά τους πρώτους μετά Χριστόν αιώνες, η Ανάληψη του Χριστού συνεορταζόταν με την Πεντηκοστή, δηλαδή την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος που συντροφεύει στο εξής τους Πιστούς. Από τον 4ο αιώνα άρχισε η προοδευτική διάκριση και ο αυτοτελής εορτασμός της Πεντηκοστής.
Η εορτή της Αναλήψεως στην Παράδοσή μας
Η γιορτή της Αναλήψεως συναντάται με διάφορα κατά τόπους ονόματα: Αναληψού στην Σαντορίνη, τα Σαράντα της Πασκαλιάς στην Κομοτηνή, Γαλατοπέφτη στην Μύκονο, στην Σίφνο, στην Σκύρο και σε άλλα νησιά του Αιγαίου, γιατί την ημέρα αυτή οι τσοπάνηδες μοιράζουν γάλα δωρεάν στα χωριά τους «για το καλό του κοπαδιού».
Την παραμονή της εορτής, όποιος έχει καθαρή καρδιά και πίστη, βλέπει τα ουράνια να ανοίγουν για να περάσει ο Χριστός, κι ένα φως να ανεβαίνει στον ουρανό μέσα στην νύχτα.
Σκωπτικά ο λαός μας χρησιμοποιεί την λέξη και σε πιο πεζές εκφάνσεις της καθημερινότητας. Για την κλοπή ενός αντικειμένου ή ζώου και την εξαφάνιση ενός ανθρώπου, λέμε συχνά πως «έγινε της Αναλήψεως».
Δέκα μέρες μετά, το Σάββατο πριν από την Κυριακή της Πεντηκοστής, είναι το Ψυχοσάββατο των Ρουσαλιών. Οι ψυχές που γύριζαν ελεύθερες ανάμεσα στους ζωντανούς, αναστημένες κι αυτές μαζί με τον Θεάνθρωπο, γυρίζουν στον Κάτω Κόσμο. Και δικαιολογημένα παραπονιούνται πικρά: «Όλα να παν και νάρθουνε, των Ρουσαλιών το Σάββατο, να πάει, να μην γυρίσει».Οι ζώντες, τις παρηγορούν και τις βοηθούν να επιστρέψουν. Πηγαίνουν στα μνήματα, ανάβουν κεριά, φτιάχνουν κόλλυβα, και πηγαίνουν πίτες στα σπίτια αυτών που έχασαν πρόσφατα ανθρώπους, για να συχωρεθούν και να αναπαυθούν οι ψυχές.
Οι «καθαρμοί» από την Αρχαιότητα έως σήμερα
Πολλές περιπτώσεις καθαρμών αναφέρονται κατά την αρχαιότητα. Είναι είτε συλλογικοί, όπως ο καθαρμός των Θηβών από το μίασμα του Οιδίποδος, και των Αθηνών μετά το Κυλώνειο Άγος, είτε ατομικοί όπως του Θησέως ο οποίος αφού σκότωσε τους κακοποιούς που λυμαίνονταν την οδό Αθηνών-Κορίνθου, όταν έφθασε στον ποταμό Κηφισσό, άνδρες από την γενιά των Φυταλιδών τον εξάγνισαν και εν συνεχεία προσέφερε θυσία στον Μειλίχιο Δία.
Ο επιφανέστερος βεβαίως ήταν ο συλλογικός καθαρμός των Ελλήνων όταν μετά την νίκη τους επί των Περσών στις Πλαταιές. Ο Απόλλωνας διέταξε να κτίσουν ναό του Ελευθερίου Διός και να μην γίνουν θυσίες πριν σβήσουν όλες οι φωτιές, γιατί μιάνθηκαν από τους βαρβάρους, και έως ότου έρθει καθαρή φωτιά από τους Δελφούς. Την φωτιά μετέφερε ο Ευχίδας από τις Πλαταιές. Έτρεξε προς τους Δελφούς, εξαγνίστηκε, φόρεσε στεφάνι, περιρραντίστηκε, πήρε από την ιερή φωτιά του Απόλλωνος και γύρισε στις Πλαταιές πριν βασιλέψει ο ήλιος, διανύοντας σε μια μέρα απόσταση χιλίων σταδίων. Αφού παρέδωσε το ιερό πυρ στους άρχοντες, έπεσε νεκρός.
Στην Ιλιάδα ο Έκτωρ δεν κάνει θυσία με άπλυτα χέρια, ο Αχιλλέας εξαγνίζει το κύπελλο με θειάφι και νερό, πριν να κάνει σπονδή, κι ο Οδυσσέας, μετά από την σφαγή των μνηστήρων εξαγνίζει το σπίτι με φωτιά και θειάφι.
Εξαγνισμό χρειάζονται οι θνητοί, στην ζωή και στον θάνατο. Οι λεχώνες για σαράντα μέρες μετά την γέννα και μέχρι να πάνε στην εκκλησία, αφού πλυθούν τα ρούχα τους και τα ρούχα όσων παρίστανται στον τοκετό, δεν βγαίνουν από το σπίτι. Αλλά και μετά την βάπτιση του νηπίου, το νερό της κολυμβήθρας πετάγεται σε ποταμό ή στο χωνευτήρι της εκκλησίας.
Οι γυναίκες όταν βρίσκονται σε έμμηνο ρήση, δεν κοινωνούν, δεν ζυμώνουν πρόσφορα, δεν ασπάζονται τις εικόνες.
Αλλά και μετά την κηδεία όσοι παρίστανται, όταν επιστρέφουν στο σπίτι, πρέπει απαραιτήτως να πλυθούν πριν εισέλθουν, για να καθαρθούν.
Εορτή καθαρτήριος
Τα παλαιότερα χρόνια αλλά και ως τις μέρες μας, πηγαίνουν για πρώτη φορά της Αναλήψεως στη θάλασσα, και κάνουν το πρώτο μπάνιο για να αναληφθούν τα κακά από πάνω τους.
Στην Ρόδο η γιορτή ονομάζεται του Συναλειψιού, αλείφουν δηλαδή το σώμα όπως με το βαμβάκι από το λάδι του καντηλιού.
Στην Πελοπόννησο παίρνουν νερό από τα «40 κύματα», γεμίζουν ένα μπουκάλι, και το φυλούν ως φάρμακο για πονοκεφάλους, πρηξίματα και δαγκώματα, αλλά και για το «κακό μάτι». «Όπως ανελήφτηκε ο Χριστός, έτσι να ανεληφτεί από το σπίτι μας κάθε κακό. N’ ανεληφτεί η κακογλωσσιά, η αρρώστια και το κακό μάτι»!
H γιορτή της Αναλήψεως είναι επομένως η πρώτη μέρα του καλοκαιριού. Πριν από της Αναλήψεως η θάλασσα μπορεί να κάνει κακό, όμως της Αναλήψεως, μετά τη λειτουργία, βουτούν, έστω και μόνο τα πόδια στο νερό. Εκεί, στα ρηχά όπου βρέχουν τα πόδια τους, ψάχνουν και «την πέτρα την μαλλιαρή», μια πέτρα με φυτρωμένα βρύα, που θα φέρει στο σπίτι την ευτυχία, την δύναμη της βλάστησης, την δύναμη της κεκαθαρμένης ανανέωσης.
Τα έθιμα του Λαού μας, είναι απόσταγμα της Πίστεως και της εμπειρίας χιλιάδων χρόνων, είναι η χρυσή κλωστή η οποία μας ενώνει με το αδιάσπαστο χοροστάσι των προγόνων μας.
Ενδυμασία Σπετσών-Ερμιονίδας, σε προθήκη του Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύματος στο Ναύπλιο
Στις 11 Μαΐου 1771 γεννήθηκε μέσα στις φυλακές της Κωνσταντινουπόλεως, όταν η μητέρα της, Σκεύω, επισκέφθηκε τον σύζυγό της, Σταυριανό Πινότση, τον οποίο είχαν φυλακίσει οι Οθωμανοί για την συμμετοχή του στα Ορλωφικά (1769-1770), η Λασκαρίνα Πινότση, η καπετάννισσα του 1821, Μπουμπουλίνα.
Η Μπουμπουλίνα καταγόταν από την Ύδρα. Παντρεύτηκε δυο φορές, στην ηλικία των 17 με τον Σπετσιώτη Δημήτριο Γιάννουζα, και στην ηλικία των 30 ετών με τον Σπετσιώτη πλοιοκτήτη και πλοίαρχο Δημήτριο Μπούμπουλη, που σκοτώθηκαν και οι δυο από Αλγερινούς πειρατές, και απέκτησε έξι παιδιά: τρία από τον πρώτο της γάμο, τον Ιωάννη, τον Γεώργιο και την Μαρία, και τρία από τον δεύτερο γάμο της: την Σκεύω, την Ελένη και τον Νικόλαο Οι σύζυγοί της της άφησαν μια τεράστια περιουσία, την οποία ξόδεψε εξ ολοκλήρου για να αγοράσει καράβια και εξοπλισμό για την Ελληνική Επανάσταση. Πέθανε στις 22 Μαΐου 1825.
H γνωστή ελαιογραφία του Πέτερ φον Ες που απεικονίζει την ηρωίδα να επιτίθεται στα κάστρα του Ναυπλίου.
Προσωπικά είδη της Μπουμπουλίνας
H οικία, σήμερα μουσείο, της Μπουμπουλίνας. Σώζονται μεταξύ άλλων η πιστόλα της, το χρηματοκιβώτιο του πλοίου Αγαμέμνων, με τα τρία κλειδιά και τις οχτώ κλειδωνιές, το φιρμάνι του Σουλτάνου για την κατασκευή του πλοίου “Αγαμέμνων”, με το σχέδιό του στην πίσω πλευρά, καθώς και ξίφος, δώρο του Τσάρου Αλέξανδρου Α΄.
