Μιλάμε την ίδια γλώσσα με την ομηρική εποχή;
Μιλάμε την ίδια, τη γράφουμε με τον ίδιο τρόπο και την εκφέρουμε με τον ίδιο τρόπο. Είδα δηλαδή ότι είχα παραπληροφορηθεί. Τρεις λέξεις μόνο δεν μπορούσαν να αλλάξουν οι μεταφραστές. Δεν βρήκαν αντίστοιχες.
Τρεις λέξεις; Ποιες είναι αυτές;
Ο ιδρώς (ιδρώτας), η σανίς και η φάλαγξ. Δεν βρήκαν αντίστοιχες λέξεις. Κατά τα άλλα έπρεπε να πούμε τη θύελλα «ανεμορούφουλα», κατά τον Καζαντζάκη… Την Ηρα λευκώλενον που είχε λευκάς ωλένας, τη λευκοχέρα δηλαδή, να την πούμε «κρουσταλοβραχιονάτη». Τον πολύαρνι, αυτόν που έχει πολλά αρνιά, να τον πούμε «βαριοκοπαδιάρη». Να σου λέει «κασσίτερος» ο Ομηρος κι εσύ να λες… καλάι, κατά το τουρκικότερο! Να σου λέει «δόμος» ο Ομηρος, που είναι διεθνής λέξη, κι εσύ να λες κατά τα τουρκικά «οντάς»! Καζαντζάκης και Κακριδής. Αυτοί κάνανε το μεγάλο κακό.
Είναι νεκρή γλώσσα τα αρχαία ελληνικά, όπως ισχυρίζεται η Μαρία Ρεπούση;
«Η αρχαία ελληνική γλώσσα είναι νεκρή γλώσσα». Ε, και οι έξι λέξεις είναι αρχαίες. Αυτή είναι η απάντηση στη Ρεπούση. Τι άλλο να πω;
Τι μπορεί να αποκομίσει ένας σύγχρονος άνθρωπος διαβάζοντας Ομηρο;
Πρώτα πρώτα θα μάθει ότι υπήρχε μια άριστα οικοδομημένη γλώσσα, επιστημονική, εύηχη, που μπορεί να διατυπώσει οποιοδήποτε νόημα σε οποιαδήποτε εποχή και τώρα και στο μέλλον. Αν ανοίξετε π.χ. ένα φάρμακό σας και διαβάσετε τα έκδοχα του φαρμάκου, θα δείτε ότι όλες οι λέξεις είναι ομηρικές. Αν λέει colloidal, π.χ. κολλώδης, είναι λέξη ομηρική. Οπως chloro είναι χλωρός. Αν βλέπετε stearate είναι στέαρ του στέατος, πηγμένο λίπος. Αυτές οι λέξεις είναι ελληνικές.
Εχει διεισδύσει παντού η γλώσσα του Ομήρου. Εχει μπει σε όλον τον κόσμο με αποτέλεσμα να μην μπορεί να απαλλαγεί από τη γλώσσα αυτή, βρίσκεται αυτούσια ή μεταλλαγμένη μέσα σε όλες τις ευρωπαϊκές διαλέκτους. Αν, ας πούμε, σας τύχει -ο μη γένοιτο- και βρεθείτε στο εξωτερικό και πάθετε κάτι με την καρδιά σας, διακομιστείτε στο νοσοκομείο, οι ξένοι, αν ψάξουν, μπορεί να αποφανθούν ότι έχετε πρόβλημα στην «τριγλώχινα βαλβίδα». Ετσι θα το πούνε. «Τριγλώχιν» σημαίνει «τρεις γλωχίνες», αιχμές. Είναι το βέλος που έμπαινε μέσα αλλά δεν έβγαινε.
Το «κολλώ» είναι λέξη ομηρική. Του Αίαντος το ακόντιο είναι κολλητό, και οι θύρες είναι κολλητές για να είναι και πιο γερές. Λοιπόν η κόλλα πώς λέγεται αγγλικά; Glue. Και κολάζ λένε οι ξένοι. Και το παίρνουν και οι πυρηνικοί φυσικοί. Στη διάσπαση του ατόμου προϊόντα της σχάσεως τα οποία δεν έχουνε μάζα, αλλά πάνε και προσκολλώνται σε κάτι άλλα. Και λέγονται γκλουόνια.
(Διαβάστε ολόκληρη την ενδιαφέρουσα συνέντευξη στον Παναγιώτη Λιάκο, ΕΔΩ)
Η Μητέρα του Σωτήρος έλαβε το προσωνύμιο της Παναγίας, τον 3ο αιώνα, προκειμένου να εκφραστεί το ότι είναι θεολογικά η αγιωτέρα όλων των αγίων.
Ο γλωσσοπλάστης λαός μας, δεν θα μπορούσε όμως να αρκεστεί σε ένα ή δυο ονόματα για Αυτήν. Όπως έδινε ονόματα ανάλογα με τον τόπο ή την ιδιότητα στους παλιούς θεούς, ονόματα που διατήρησε και για την Χριστιανική θρησκεία, όπως το Σωτήρ, προσωνύμιο του Διός, για τον Χριστό, όπως ονόμασε την Ήρα Ανθεία, Μειλιχία και Καλλιστέφανο, αλλά και Κιθαιρωνία, Ολυμπία, και βεβαίως Παρθένο, έτσι και την Μητέρα του Θεού, την έκανε δική του μάνα, και την αποκαλεί με αγάπη, με διαφορετικά ονόματα κατά τόπους. Ενδεικτικά μόνον αναφέρουμε:
Ανάλογα με την απεικόνισή της, είναι Βρεφοκρατούσα, Γλυκοφιλούσα, Γαλακτοτροφούσα, Δεξιοκρατούσα ή Δεξιά, Τριχερούσα και Μεγαλομάτα.
Ανάλογα με την έμπνευση του αγιογράφου, την βασισμένη σε θρησκευτικούς στίχους, κυρίως από τον Ακάθιστο Υμνο, είναι η Πλατυτέρα των Ουρανών, η Οδηγήτρια, το Άξιον Εστίν, Αμόλυντος, Υψηλοτέρα, Καθέδρα, Κλίμαξ, Σκέπη, Παράκλησις, Επίσκεψις, Καταφυγή, Κεχαριτωμένη, Ρόδον το Αμάραντον.
Ανάλογα με την ιστορία της εικόνας Της, είναι Εσφαγμένη, Πυροβοληθείσα, Πορταΐτισσα, Χιλιαρμενίτισσα κι Αγγελόκτιστη.
Από τον τόπο της λατρείας Της, είναι Αθηνιώτισσα, Πυργιανή, Σπηλιανή, Μεγαλοσπηλαιώτισσα, Θαλασσινή, Ολυμπιώτισσα, Σουμελιώτισσα, Καταπολιανή, Μαλεβήκαι Τροοδίτισσα.
Ανάλογα με τον ναό Της, είναι Θολοσκέπαστη, Μολυβδοσκέπαστη, Πελεκητή, Κρεμαστή, ή Μαρμαριώτισσα.
Ανάλογα με τις ιδιότητες που της αποδίδονται, είναι Γοργοϋπήκοος, Ελεούσα, Γιάτρισσα, Θεραπεία, Υγεία, Ψυχοσώστρα, Παραμυθία, Παρηγορήτρα, Παυσολύπη, Φανερωμένη και Ελευθερώτρια.
Είναι ακόμη «χρυσή»: Χρυσοκελλαριά, Χρυσοσπηλιώτισσα, Χρυσοπηγή, Χρυσογαλούσα, Χρυσοποδαρίτισσα, Χρυσοχέρα.
Είναι κι Αερινή, Αναφωνήτρα, Επίσκεψις, Παντάνασσα, Τρανή…
Όπου κι αν βρεθούμε, ας εορτάσουμε την Λαμπρή του Καλοκαιριού, που είναι αφιερωμένη στην Παναγία Θεοτόκο.
Ανελήφθης εν δόξη, Χριστέ ο Θεός ημών, χαροποιήσας τους μαθητάς,
τη επαγγελία του Αγίου Πνεύματος. βεβαιωθέντων αυτών δια της ευλογίας,
ότι συ ει ο Υιός του Θεού, ο λυτρωτής του κόσμου.
Δεσποτική εορτή, η γιορτή της Αναλήψεως, γιορτή του Δεσπότη Χριστού. Σαράντα ημέρες πέρασαν από την Ανάσταση. Την Πέμπτη της Αναλήψεως ψάλλεται για τελευταία φορά για τούτο το έτος το «Χριστός Ανέστη». Ο κύκλος της «εορτής των εορτών», κλείνει, κι ευλογημένοι και κεκαθαρμένοι από το Φως της Λαμπρής και το Ύδωρ της Αναλήψεως, είμαστε έτοιμοι να ριχθούμε με νέα ζέση στα έργα και τις χαρές του καλοκαιριού.
Της Αναλήψεως συντελείται η ανάβαση του Χριστού στους ουρανούς και, σύμφωνα με την εκκλησιαστική παράδοση, σηματοδοτείται η ολοκλήρωση της αποστολής Του επί της Γης. Εορτάζεται πάντοτε ημέρα Πέμπτη, και φέτος «πέφτει» στις 17 Μαΐου 2018.
Σύμφωνα με τους Ευαγγελιστές (πλην του Ματθαίου ο οποίος δεν την αναφέρει) η Ανάληψη πραγματοποιήθηκε στο Όρος των Ελαιών στα Ιεροσόλυμα. Θεωρείται θεμελιώδες στοιχείο της Ορθοδόξου Πίστεως, γι΄αυτό και στο «Πιστεύω» αναφέρεται χαρακτηριστικά: «και ανελθόντα εις τους ουρανούς και καθεζόμενον εκ δεξιών του Πατρός και πάλιν ερχόμενον μετά δόξης…». Τόσο στις Πράξεις των Αποστόλων, όσο και στο Σύμβολο της Πίστεως διακηρύσσεται η σχέση της Αναλήψεως με την Δευτέρα Παρουσία.
Κατά τους πρώτους μετά Χριστόν αιώνες, η Ανάληψη του Χριστού συνεορταζόταν με την Πεντηκοστή, δηλαδή την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος που συντροφεύει στο εξής τους Πιστούς. Από τον 4ο αιώνα άρχισε η προοδευτική διάκριση και ο αυτοτελής εορτασμός της Πεντηκοστής.
Η εορτή της Αναλήψεως στην Παράδοσή μας
Η γιορτή της Αναλήψεως συναντάται με διάφορα κατά τόπους ονόματα: Αναληψού στην Σαντορίνη, τα Σαράντα της Πασκαλιάς στην Κομοτηνή, Γαλατοπέφτη στην Μύκονο, στην Σίφνο, στην Σκύρο και σε άλλα νησιά του Αιγαίου, γιατί την ημέρα αυτή οι τσοπάνηδες μοιράζουν γάλα δωρεάν στα χωριά τους «για το καλό του κοπαδιού».
Την παραμονή της εορτής, όποιος έχει καθαρή καρδιά και πίστη, βλέπει τα ουράνια να ανοίγουν για να περάσει ο Χριστός, κι ένα φως να ανεβαίνει στον ουρανό μέσα στην νύχτα.
Σκωπτικά ο λαός μας χρησιμοποιεί την λέξη και σε πιο πεζές εκφάνσεις της καθημερινότητας. Για την κλοπή ενός αντικειμένου ή ζώου και την εξαφάνιση ενός ανθρώπου, λέμε συχνά πως «έγινε της Αναλήψεως».
Δέκα μέρες μετά, το Σάββατο πριν από την Κυριακή της Πεντηκοστής, είναι το Ψυχοσάββατο των Ρουσαλιών. Οι ψυχές που γύριζαν ελεύθερες ανάμεσα στους ζωντανούς, αναστημένες κι αυτές μαζί με τον Θεάνθρωπο, γυρίζουν στον Κάτω Κόσμο. Και δικαιολογημένα παραπονιούνται πικρά: «Όλα να παν και νάρθουνε, των Ρουσαλιών το Σάββατο, να πάει, να μην γυρίσει».Οι ζώντες, τις παρηγορούν και τις βοηθούν να επιστρέψουν. Πηγαίνουν στα μνήματα, ανάβουν κεριά, φτιάχνουν κόλλυβα, και πηγαίνουν πίτες στα σπίτια αυτών που έχασαν πρόσφατα ανθρώπους, για να συχωρεθούν και να αναπαυθούν οι ψυχές.
Οι «καθαρμοί» από την Αρχαιότητα έως σήμερα
Πολλές περιπτώσεις καθαρμών αναφέρονται κατά την αρχαιότητα. Είναι είτε συλλογικοί, όπως ο καθαρμός των Θηβών από το μίασμα του Οιδίποδος, και των Αθηνών μετά το Κυλώνειο Άγος, είτε ατομικοί όπως του Θησέως ο οποίος αφού σκότωσε τους κακοποιούς που λυμαίνονταν την οδό Αθηνών-Κορίνθου, όταν έφθασε στον ποταμό Κηφισσό, άνδρες από την γενιά των Φυταλιδών τον εξάγνισαν και εν συνεχεία προσέφερε θυσία στον Μειλίχιο Δία.
Ο επιφανέστερος βεβαίως ήταν ο συλλογικός καθαρμός των Ελλήνων όταν μετά την νίκη τους επί των Περσών στις Πλαταιές. Ο Απόλλωνας διέταξε να κτίσουν ναό του Ελευθερίου Διός και να μην γίνουν θυσίες πριν σβήσουν όλες οι φωτιές, γιατί μιάνθηκαν από τους βαρβάρους, και έως ότου έρθει καθαρή φωτιά από τους Δελφούς. Την φωτιά μετέφερε ο Ευχίδας από τις Πλαταιές. Έτρεξε προς τους Δελφούς, εξαγνίστηκε, φόρεσε στεφάνι, περιρραντίστηκε, πήρε από την ιερή φωτιά του Απόλλωνος και γύρισε στις Πλαταιές πριν βασιλέψει ο ήλιος, διανύοντας σε μια μέρα απόσταση χιλίων σταδίων. Αφού παρέδωσε το ιερό πυρ στους άρχοντες, έπεσε νεκρός.
Στην Ιλιάδα ο Έκτωρ δεν κάνει θυσία με άπλυτα χέρια, ο Αχιλλέας εξαγνίζει το κύπελλο με θειάφι και νερό, πριν να κάνει σπονδή, κι ο Οδυσσέας, μετά από την σφαγή των μνηστήρων εξαγνίζει το σπίτι με φωτιά και θειάφι.
Εξαγνισμό χρειάζονται οι θνητοί, στην ζωή και στον θάνατο. Οι λεχώνες για σαράντα μέρες μετά την γέννα και μέχρι να πάνε στην εκκλησία, αφού πλυθούν τα ρούχα τους και τα ρούχα όσων παρίστανται στον τοκετό, δεν βγαίνουν από το σπίτι. Αλλά και μετά την βάπτιση του νηπίου, το νερό της κολυμβήθρας πετάγεται σε ποταμό ή στο χωνευτήρι της εκκλησίας.
Οι γυναίκες όταν βρίσκονται σε έμμηνο ρήση, δεν κοινωνούν, δεν ζυμώνουν πρόσφορα, δεν ασπάζονται τις εικόνες.
Αλλά και μετά την κηδεία όσοι παρίστανται, όταν επιστρέφουν στο σπίτι, πρέπει απαραιτήτως να πλυθούν πριν εισέλθουν, για να καθαρθούν.
Εορτή καθαρτήριος
Τα παλαιότερα χρόνια αλλά και ως τις μέρες μας, πηγαίνουν για πρώτη φορά της Αναλήψεως στη θάλασσα, και κάνουν το πρώτο μπάνιο για να αναληφθούν τα κακά από πάνω τους.
Στην Ρόδο η γιορτή ονομάζεται του Συναλειψιού, αλείφουν δηλαδή το σώμα όπως με το βαμβάκι από το λάδι του καντηλιού.
Στην Πελοπόννησο παίρνουν νερό από τα «40 κύματα», γεμίζουν ένα μπουκάλι, και το φυλούν ως φάρμακο για πονοκεφάλους, πρηξίματα και δαγκώματα, αλλά και για το «κακό μάτι». «Όπως ανελήφτηκε ο Χριστός, έτσι να ανεληφτεί από το σπίτι μας κάθε κακό. N’ ανεληφτεί η κακογλωσσιά, η αρρώστια και το κακό μάτι»!
H γιορτή της Αναλήψεως είναι επομένως η πρώτη μέρα του καλοκαιριού. Πριν από της Αναλήψεως η θάλασσα μπορεί να κάνει κακό, όμως της Αναλήψεως, μετά τη λειτουργία, βουτούν, έστω και μόνο τα πόδια στο νερό. Εκεί, στα ρηχά όπου βρέχουν τα πόδια τους, ψάχνουν και «την πέτρα την μαλλιαρή», μια πέτρα με φυτρωμένα βρύα, που θα φέρει στο σπίτι την ευτυχία, την δύναμη της βλάστησης, την δύναμη της κεκαθαρμένης ανανέωσης.
Τα έθιμα του Λαού μας, είναι απόσταγμα της Πίστεως και της εμπειρίας χιλιάδων χρόνων, είναι η χρυσή κλωστή η οποία μας ενώνει με το αδιάσπαστο χοροστάσι των προγόνων μας.
Ενδυμασία Σπετσών-Ερμιονίδας, σε προθήκη του Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύματος στο Ναύπλιο
Στις 11 Μαΐου 1771 γεννήθηκε μέσα στις φυλακές της Κωνσταντινουπόλεως, όταν η μητέρα της, Σκεύω, επισκέφθηκε τον σύζυγό της, Σταυριανό Πινότση, τον οποίο είχαν φυλακίσει οι Οθωμανοί για την συμμετοχή του στα Ορλωφικά (1769-1770), η Λασκαρίνα Πινότση, η καπετάννισσα του 1821, Μπουμπουλίνα.
Η Μπουμπουλίνα καταγόταν από την Ύδρα. Παντρεύτηκε δυο φορές, στην ηλικία των 17 με τον Σπετσιώτη Δημήτριο Γιάννουζα, και στην ηλικία των 30 ετών με τον Σπετσιώτη πλοιοκτήτη και πλοίαρχο Δημήτριο Μπούμπουλη, που σκοτώθηκαν και οι δυο από Αλγερινούς πειρατές, και απέκτησε έξι παιδιά: τρία από τον πρώτο της γάμο, τον Ιωάννη, τον Γεώργιο και την Μαρία, και τρία από τον δεύτερο γάμο της: την Σκεύω, την Ελένη και τον Νικόλαο Οι σύζυγοί της της άφησαν μια τεράστια περιουσία, την οποία ξόδεψε εξ ολοκλήρου για να αγοράσει καράβια και εξοπλισμό για την Ελληνική Επανάσταση. Πέθανε στις 22 Μαΐου 1825.
H γνωστή ελαιογραφία του Πέτερ φον Ες που απεικονίζει την ηρωίδα να επιτίθεται στα κάστρα του Ναυπλίου.
Προσωπικά είδη της ΜπουμπουλίναςH οικία, σήμερα μουσείο, της Μπουμπουλίνας. Σώζονται μεταξύ άλλων η πιστόλα της, το χρηματοκιβώτιο του πλοίου Αγαμέμνων, με τα τρία κλειδιά και τις οχτώ κλειδωνιές, το φιρμάνι του Σουλτάνου για την κατασκευή του πλοίου “Αγαμέμνων”, με το σχέδιό του στην πίσω πλευρά, καθώς και ξίφος, δώρο του Τσάρου Αλέξανδρου Α΄.
