Ο Αϊ-Λιας, ο Οδυσσέας και ο Ήλιος

“Πάνω απ’ τις βρύσες υψώνεται η κορυφή του Ταϋγέτου. Αυτή την ονομάζουν ιερή κορυφή του Ήλιου”
(Παυσανίας Γ’ 20 , 4)

 

Σε κάθε βουνοκορφή, σε κάθε υψηλό σημείο χωριού ή πόλεως, ένα λευκό εξωκκλήσι σηματοδοτεί την παρουσία του. Από εκεί ψηλά, διαφεντεύει κεραυνούς και βροντές, κι από το άρμα του μοιράζει γενναιόδωρα το φως του στους θνητούς. Ζωοδότης, άχρονος και αθάνατος πατέρας, δίνει ζωή στον κόσμο, ύλη και πνεύμα. Λατρεύτηκε και λατρεύεται αδιάκοπα μέσα στον χρόνο από τα παιδιά του, που αναγνωρίζουν την αγιότητα της ύπαρξής του, και την πλήρη συνάρτησή τους με την παρουσία του.
Στους καιρούς μας, κάθε χρόνο στις 20 Ιουλίου ο λαός μας τιμά τον προφήτη Ηλία, τον δικό του Αη Λια, εκεί όπου οι πρόγονοί τους έχτιζαν τους ναούς του θεού Ηλίου: στα
υψηλότερα σημεία των κορυφογραμμών, για να πλησιάσουν όσο κοντύτερα είναι δυνατόν στην φυσική του ύπαρξη και η προσευχή τους να εισακουστεί στα θεϊκά του ότα.
Για την χριστιανική πίστη, ο Προφήτης Ηλίας δεν πέθανε, αλλά ανελήφθη εν σώματι. Ένα πύρινο άρμα τον πήρε στον ουρανό, υπονοώντας το άκτιστο Φως του Θεού.
Λέγεται μάλιστα πως πριν της Δευτέρα έλευση του Θεανθρώπου, Επειδή λοιπόν θα έρθει ο Ηλίας προκειμένου να προετοιμάσει τον ερχομό Του, τιθέμενος επικεφαλής των Πιστών κατά τα χρόνια της εξουσίας του Αντιχρίστου.
Η απεικόνιση του Αη Λιά επάνω στο άρμα, φέρνει φυσικά στον νου αυτήν του ηλιακού άρματος και την ιστορία του Ήλιου και του γιου του Φαέθοντα. «Φαέθων» ήταν αρχικά
ένα επίθετο του θεού Ηλίου, πάμφωτος, φωτοδότης, ο «απαστράπτων και ακτινοβολών το φυσικόν, το πνευματικόν και το ηθικόν φως, ήτοι ο : πάμφωτος, πάνσοφος και
πανάγαθος» . Ο Φαέθων, γιος της Αυγής, θέλησε να οδηγήσει το άρμα του πατέρα του, αλλά, άπειρος καθώς ήταν, πλησίασε πολύ την Γη και ο Ζευς τον κεραυνοβόλησε, γιατί κινδύνευε να την κάψει και να εξαφανίσει την ανθρωπότητα. Ο Φαέθων έπεσε τότε στον ποταμό Ηριδανό. Εκεί τον έκλαυσαν οι αδελφές του Ηλιάδες, οι οποίες τον είχαν βοηθήσει να πάρει άρμα του πατέρα τους. Εκείνες έγιναν οι ιτιές οι κλαίουσες, και τα δάκρυά τους ήλεκτρον (κεχριμπάρι).
Όπως αναφέρει ο Πλάτωνας στον Κρατύλο: «όποιος θα γνωρίσει τα ονόματα, θα γνωρίσει και τα πράγματα» (ος αν τα ονόματα ειδή, εισέτι και τα πράγματα). Και το όνομα των δύο θεοτήτων, μαρτυρούν την παντοτινή θεότητά τους και την τιμή που τους αξίζει πριν, τώρα και πάντα.

Ο ΑΪ-ΛΙΑΣ ήταν ναύτης και πέρασε παραλυμένη ζωή. Ύστερα όμως μετανόησε για όσα έκαμε και εσιχάθη τη θάλασσα.
Άλλοι πάλι λεν πως επειδή έπαθε πολλά στη θάλασσα και πολλές φορές εκόντεψε να πνιγεί, εβαρέθη τα ταξίδια και αποφάσισε να πάει εις μέρος που να μην ηξεύρουν τι είναι θάλασσα και τι είναι καράβια. Βάνει το λοιπόν στο νώμο του το κουπί του και βγαίνει στη στεριά, και όποιον απαντούσε τον ερωτούσε τι είναι αυτό που βαστάει. Όσο του έλεγαν
«Κουπί», τραβούσε ψηλότερα. ώσπου έφτασε στην κορφή του βουνού. Ρωτά
τους ανθρώπους που ηύρε κει τι είναι, και του λεν «Ξύλο». Κατάλαβε λοιπόν πως αυτοί δεν είχαν ιδεί ποτέ τους κουπί, και έμεινε μαζί τους εκεί στα ψηλά.
(Αιγαίον, Αχαΐα)
Η διήγηση αυτή του λαού μας για τον προφήτη Ηλία, μας φέρνει στον
νου την Οδύσσεια του Ομήρου, εκεί όπου ο Οδυσσέας, έπειτα από προτροπή της Κίρκης, κατεβαίνει στον Άδη για να συναντήσει την ψυχή του Τειρεσία και να μάθει τι πρέπει να κάνει για να εξιλεωθεί και να εξευμενίσει τον Ποσειδώνα, του οποίου η οργή του
προκαλεί την μακρά περιπλάνηση.
Ο Τειρεσίας του απαντά ότι αφού φθάσει στην Ιθάκη, πρέπει να πάρει στον ώμο του ένα κουπί, σύμβολο του ανθρώπινου έργου στο θαλασσινό βασίλειο, και να προχωρήσει ώσπου να φτάσει σε τόπο όπου οι κάτοικοι δεν θα ξέρουν τι είναι θάλασσα, δε θα τρώνε φαγητό αλατισμένο και δε θα ξέρουν τι είναι καράβι και τι κουπί. Θα καταλάβει ότι είναι στον σωστό τόπο όταν συναντηθεί με κάποιο διαβάτη ο οποίος στην ερώτηση τι είναι αυτό που φέρει στον ώμο του, θα του απαντήσει ότι είναι «αθηρηλοιγός», το πλατύ ξύλινο φτυάρι με το οποίο λικνίζουν τα αλωνισμένα στάχυα.

«Όμως γι’ αυτό δε θα χαρείς, καθώς κι εγώ δε χαίρω που μου ‘πε ο μάντης
σε πολλές θνητών να τρέξω χώρες,
κρατώντας καλοσήκωτο κουπί στα δυο
μου χέρια, όσο να φτάσω σε λαούς
που θάλασσα δεν ξέρουν
Κι άκου, καθώς μου το ‘λεγε τ’ αλάθευτο σημάδι. Όταν στο δρόμο που
τραβώ ξένος με βρει διαβάτης και λιχνιστήρι αυτό μου ‘πει στον ώμο που
σηκώνω, πρόσταξε τότε το κουπί στο
χώμα να το μπήξω… Κι ο θάνατος πια
τότε γλυκός μακριά απ’ τα πέλαγα θα ‘ρθεί να μ’ ανταμώσει στ’ αρχοντικά μου γηρατειά»
(Ομήρου «Οδύσσεια”, Ψ 251-281,
μετάφραση Ζήσιμου Σιδερή)

 

Ο τόπος αυτός λέγεται ότι είναι η (ορεινή) Ήπειρος, η «άπειρος γη».

(Εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ, φ.210)

Η ευλογημένη ώρα του φαγητού στο θέρο!

Η ώρα του φαγητού στον τόπο της εργασίας- ιδιαίτερα στο θέρο- ήταν μια λιτή, πρόχειρη ,βιαστική διαδικασία, είτε για κολατσιό είτε για γεύμα. Οι γυναίκες έστρωναν ένα ύφασμα σε κάποιο σημείο του θερισμένου χωραφιού, για να αποθέσουν τα φαγώσιμα. Η παρέα καθόταν γύρω- γύρω να φάει και να πάρει μερικές ανάσες, κάτω από έναν ήλιο που πυρπολούσε συνεχώς όλον τον ακάλυπτο χώρο.

Νικος Παππας Ελληνικη Παραδοση

πηγή

Τάκης Θεοδωρόπουλος: Συντηρητισμού εγκώμιον

Τα φτερά της Νίκης/Αφροδίτης, Brescia

Οταν οι μισοί αντιμετωπίζουν την κλασική αρχαιότητα σαν βάρος και οι άλλοι μισοί σαν εθνικό φυλαχτό, ιερό σκήνωμα, είναι φυσικό η μετάδοση της γνώσης της να κακοποιείται με τον τρόπο που την κακοποιεί η μέση εκπαίδευση. Κάποτε τουλάχιστον στο σχολείο μπορεί να μην εμβαθύναμε στα πολιτισμικά επιτεύγματα των Ελλήνων και των Ρωμαίων, τουλάχιστον όμως μαθαίναμε κάποια αρχαία ελληνικά. Αλλοι περισσότερα άλλοι λιγότερα. Η δικτατορία που κατήργησε την μεταρρύθμιση του Παπανούτσου επανέφερε τη διδασκαλία της αρχαίας Ελληνικής από την Α΄ γυμνασίου. Δεν ήμουν άριστος μαθητής, απλώς καλός, και μέσα μου ήμουν διχασμένος. Ο αριστερός συρμός της ηλικίας μου τα αντιμετώπιζε ως τμήμα της ιδεολογίας του καθεστώτος, πλην όμως κυκλοφορούσαν και βιβλία του Λεκατσά, ο περίφημος «Επίκουρος» του Θεοδωρίδη, τα οποία κάθε άλλο παρά «δεξιά» μπορούσαν να χαρακτηρισθούν. Μυριζόμασταν ότι το ζήτημα ήταν πολυπλοκότερο από ό,τι μας υποχρέωνε να πιστέψουμε ο πολιτικός μας μανιχαϊσμός.

Τα αρχαία ελληνικά έμαθα να τα εκτιμώ στη διάρκεια των σπουδών μου στο Παρίσι. Στον πρώτο κύκλο είχα γραφτεί στο τμήμα Συγκριτικής Λογοτεχνίας, κοινώς σύγχρονης, παρ’ όλ’ αυτά οι αναφορές στην αρχαία ελληνική και τη λατινική γραμματεία ήσαν συνεχείς. Τη δεύτερη δεν την είχα ποτέ διδαχθεί, η πρώτη όμως, παρά τα κενά, μου ήταν οικεία. Είναι από τα λίγα πράγματα για τα οποία έχω μετανιώσει στη ζωή μου. Αν ξανάρχιζα σπουδές, θα γραφόμουν στα «Κλασικά Γράμματα». Εκεί, αν μη τι άλλο θα βελτίωνα τα λατινικά μου, παρ’ ό,τι ήταν ένα από τα υποχρεωτικά μαθήματα και στη Συγκριτική Λογοτεχνία. Κι όμως, με τα αρχαία ελληνικά που έμαθα στο ελληνικό λύκειο της εποχής, έγινα δεκτός για διδακτορικό από τον Βιντάλ Νακέ στο τμήμα «Κοινωνικής ανθρωπολογίας του ελληνορωμαϊκού κόσμου». Με λίγη παραπάνω προσπάθεια μπορούσα να διαβάσω και Ιπποκράτη και Ευριπίδη στο πρωτότυπο. Το θέμα της διατριβής μου ήταν «H γυναίκα και η νόσος στους τραγικούς», οπότε μου χρειάζονταν και οι δύο.

Τα πράγματα δεν έχουν αλλάξει και πολύ από τότε. Ενα από τα δεινά που μας κληροδότησε η δικτατορία είναι ότι έθεσε τους όρους των αντιθέσεων και των συγκρούσεων που μας ταλαιπώρησαν στα χρόνια της μεταπολίτευσης. Η διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών θεωρήθηκε προπύργιο συντηρητισμού, πολιτικού, πολιτισμικού. Οταν στη δεκαετία του ογδόντα ετέθη πρώτη φορά το θέμα της κατάργησης της διδασκαλίας τους, ένας από τους σημαντικότερους κλασικούς φιλολόγους, μεταφραστής του Ομήρου συν τοις άλλοις, ο Δημήτρης Μαρωνίτης, την υπερασπίσθηκε. Καταλαβαίνω πώς ένας γλωσσολόγος σαν τον Εμμανουήλ Κριαρά, που πίστευε ότι η σύγχρονη ελληνική γλώσσα δεν έχει καμία σχέση με την αρχαία, να θέλει να καταργήσει τη διδασκαλία της, όμως ένας κλασικός φιλόλογος γιατί; Το ζήτημα ήταν ιδεολογικό. Η εκπαίδευση όφειλε να απαλλαγεί από τα συντηρητικά της κατάλοιπα και να αφεθεί στον χορό της προόδου.

Δυστυχώς και ο Μαρωνίτης και ο Κριαράς είναι πλέον μακαρίτες και τους έχουν διαδεχθεί διάφοροι ημιεγγράμματοι έως αγράμματοι, οι οποίοι, μη έχοντας ιδέα από την κλασική παιδεία, ενδιαφέρονται μόνον για τη λεγόμενη πρόοδο. Τα αποτελέσματα είναι ορατά διά γυμνού οφθαλμού. Οι απόφοιτοι της Μέσης Εκπαίδευσης όχι μόνον δεν μπορούν να αποκτήσουν αναγνωστική εμπειρία των αρχαίων κειμένων, αλλά και όσα μαθαίνουν για τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό τα μαθαίνουν από τα κακογραμμένα εγχειρίδια. Οσοι δε υποστηρίζουν πως τα αρχαία ελληνικά πρέπει να διδάσκονται στο γυμνάσιο και το λύκειο κατατάσσονται αυθωρεί και παραχρήμα στις τάξεις των συντηρητικών, οι οποίες ταυτίζονται με τον σκοταδισμό και διάφορα άλλα δυσάρεστα και κακόηχα.

Κατ’ αρχάς, να ξεκαθαρίσω κάτι. Συντηρητικός είναι αυτός που θεωρεί ότι έχει μεγαλύτερη δύναμη η γονιμοποίηση των παραδεδεγμένων αξιών από την καταστροφή τους στο όνομα νέων, τις οποίες δεχόμαστε ως αξίες, μόνον και μόνον επειδή είναι νέες. Απ’ αυτήν την άποψη, είμαι συντηρητικός. Και το πρώτο πράγμα που αντιλαμβάνεσαι όταν αρχίσεις να μελετάς στα σοβαρά την κλασική σκέψη είναι ότι οι αξίες δεν κρίνονται από όρους «συντηρητικού ή προοδευτικού».

Αντιλαμβάνομαι την ορμή ορισμένων φιλελεύθερων που αντιμετωπίζουν ό,τι συντηρητικό ως απαξία. Εζησαν κι αυτοί στην παρανομία της μεταπολίτευσης, όπως και η Αριστερά έζησε στην παρανομία της δικτατορίας. Οταν υποστηρίζω τη διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών, όταν υποστηρίζω ότι το φύλο δεν είναι θέμα επιλογής, ή ότι ο χριστιανισμός είναι πυλώνας του ευρωπαϊκού πολιτισμού, με αποκαλούν νεο-συντηρητικό, σεξιστή ή σχεδόν ρατσιστή. Είναι μια πνευματική ασθένεια, την οποία την έχουμε ζήσει με την Αριστερά και την ξαναζούμε με τους νεόκοπους φιλελεύθερους. Η σκέψη τους έχει εξοκείλει στο τέναγος του χρόνου, όπως και της Αριστεράς που θεωρεί ότι η σκέψη ξεκινάει από τον Μαρξ και τον 19ο αιώνα. Τους λείπει η κλασική παιδεία, κοινώς για έναν συντηρητικό όπως εγώ, η παιδεία.

Είναι και ευρωπαϊστές. Απλώς αν θεωρείς ότι η Ευρώπη νομιμοποίησε τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών επειδή είναι η σημερινή Ευρώπη, χωρίς να λάβεις υπ’ όψιν σου την παράδοση και την ιστορία τόσων αιώνων, τότε δεν έχεις καταλάβει τίποτε απ’ την Ευρώπη.

Τόσες Κυριακές έχει το καλοκαίρι. Επεται συνέχεια, και για τα θρησκευτικά, και για τις έμφυλες ταυτότητες, και για την Ευρώπη.

πηγή

 

Από τα σχόλια

-Γιατί συχνὰ χρησιμοποιεῖτε τὴν καθαρεύουσα; ρώτησαν κάποτε τον Ἐγγονόπουλο. “Ἴσως διότι εἶμαι ὁ τελευταῖος τῶν Ἑλλήνων. Ἄλλωστε ἡ ἑλληνικὴ γλῶσσα εἶναι μία. Ἡ αρχαία, ἡ νεωτέρα, οἱ ντοπιολαλιές, εἶναι γλῶσσα μία.”

-Αγαπητε Κε Θεοδωρόπουλε,
πιστεύω στη διατηρηση της Εθνικής μας παράδοσης , τα εθιμα που μας κληροδοτησαν οι παππουδες μου–συμπεριλαμβανομένων και των Αρχαιων προγονων– και που θελω και΄γω να περάσω στα παιδιά μου, στο Θεό που εμαθα να φοβάμαι στα γόνατα της μητερας μου, στην ιστορια των ανθρωπων που πεθαναν σ’αυτο τον τοπο που ζω εγώ, στην βαθμιαια και οχι επαναστατικη κοινωνική αλλαγή ,στους φυσικούς νόμους, στην επιθυμια να με πειθει το”Κρατος” και οχι να μου επιβαλλει βίαια τις επιθυμίες του για αλλαγή, να με προστατευει αντι να με εκβιάζει και να μου διευκολυνει την ανάγκη για εργασία και ελευθερία.
Εχω όμως αρχίσει να ανησυχώ. Μπας και ειμαι συντηρητικός ?
Στο παρελθόν εχω σκεφθει τημ μεταναστευση , την παθητικη αντισταση, η την Ασκητική.
Μήπως ειναι πλέον τώρα ωρα να πάρω τα βουνά ?…….

 

Σαρακοστή – Το νόημα της νηστείας

Άρθρο στην εφημερίδα “Εμπρός”

Αρχίζει σήμερα η περίοδος της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, η οποία διαρκεί από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι και την Παρασκευή πριν από το Σάββατο του Λαζάρου. Ονομάζεται «Μεγάλη» όχι λόγω της μεγάλης της διάρκειας, αλλά για να τονιστεί η σημασία της στην προετοιμασία μας για την Μεγάλη Εβδομάδα και τη συμμετοχή μας στα πάθη και την Ανάσταση του Χριστού. Είναι ένα πνευματικό ταξίδι με προορισμό την «εορτή των εορτών», την Λαμπρή. Αρχικά, το νόημά της εκτός από αυτήν την πνευματική εγρήγορση, ήταν ταυτισμένο με την προετοιμασία των κατηχουμένων για το βάπτισμά τους κατά τη νύκτα του Μ. Σαββάτου, στην πασχαλινή Θεία Λειτουργία.

Η λέξη νηστεία προέρχεται από το αρνητικό «νη» και το «εσθίω» και σημαίνει απέχω από την τροφή. Όταν νηστεύουμε όμως, δεν σημαίνει μόνο ότι απέχουμε από κάποιες τροφές. Το σημαντικότερο μέρος της νηστείας είναι το πνευματικό. Ο Μέγας Βασίλειος διδάσκει: «Mην περιορίζεις όμως το καλό της νηστείας μόνο στην αποχή από το φαγητό. Γιατί πραγματική νηστεία είναι μόνο να μην κάνεις τίποτε άδικο. Να λύνεις κάθε δεσμό αδικίας. Συγχώρησε τον πλησίον σου για το κακό που σου έκανε και ξέχασε αυτά πού σου χρωστάει. Κρέας δεν τρως αλλά κατασπαράζεις τον αδελφό σου. Μολονότι εγκρατεύεσαι στο κρασί δεν εγκρατεύεσαι στις κακολογίες».

Στόχος μας είναι να βελτιωθούμε ως άνθρωποι, να καθαρίσουμε την ψυχή μας από τα πάθη, να ενισχυθούμε στον αγώνα για την απόκτηση της αρετής. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η τήρηση της νηστείας στην εποχή μας που χαρακτηρίζεται από την ασυδοσία, τον καταναλωτισμό, την γαστριμαργία, την φιληδονία, πάθη που αποχαυνώνουν τον σύγχρονο άνθρωπο. Φυσικά η λήψη τροφής δεν είναι αμαρτία. Πρόκειται για εκούσια στέρηση που απαιτεί ψυχικό σθένος, ισχυρή θέληση και αγωνιστική διάθεση. Άλλωστε, έχει αποδειχθεί με επιστημονικές μελέτες, ότι η νηστεία με τρόπο που περιλαμβάνει βασικά στοιχεία της ελληνικής μεσογειακής διατροφής, μπορεί να λύσει πολλά προβλήματα υγείας. Όμως η Εκκλησία δίνει στη νηστεία θεολογικό νόημα. Δεν πρόκειται μόνο για την υγεία του σώματος αλλά κυρίως για την υγεία της ψυχής.

Η νηστεία, για τους ορθόδοξους χριστιανούς, μας ελευθερώνει από την ολοκληρωτική εξάρτηση από την τροφή, την ύλη και την αμαρτία. Η αληθινή νηστεία συνοδεύεται από την αγάπη για τους συνανθρώπους μας και την ελεημοσύνη. Η διατροφή μας γίνεται πιο απλή και τα χρήματα που εξοικονομούμε τα προσφέρουμε στους φτωχούς. Η περίοδος της Μεγάλης Σαρακοστής είναι περίοδος μετανοίας και πνευματικού αγώνα. Καταβάλλεται μια προσπάθεια να ασχοληθούμε με τον εαυτό μας περισσότερο πνευματικά και όχι εγωιστικά. Είναι περίοδος περισυλλογής, αυτοσυγκέντρωσης και αυτοελέγχου. Είναι μια πορεία, ένας τρόπος που οδηγεί στην αυτοπειθαρχία και, με την βοήθεια της προσευχής, σε ψυχική αφύπνιση. Όλες οι ακολουθίες της Εκκλησίας μας προσπαθούν να μας εντάξουν σ’ αυτό το κλίμα της μετάνοιας και του πνευματικού αγώνα.

Ταυτόχρονα είναι περίοδος «χαρμολύπης» όπως λένε οι πατέρες της Εκκλησίας. «Είναι η χαρά της Λαμπρής, είναι η είσοδος στη δόξα της Βασιλείας. Είναι αυτό το όραμα, η πρόγευση του Πάσχα που κάνει τη λύπη της Μεγάλης Σαρακοστής χαρά, φως, και την δική μας προσπάθεια μια πνευματική άνοιξη», όπως λέει ο π. Αλέξανδρος Σμέμαν. Η Μεγάλη Σαρακοστή είναι μια ευκαιρία εσωτερικής αναζήτησης, εμβάθυνσης και αλλαγής. Για να αλλάξουμε τις εξωτερικές συνθήκες, για να πετύχουμε το καλύτερο για τους γύρω μας και την πατρίδα μας, πρέπει η αλλαγή να ξεκινήσει από μέσα μας. Μεταμορφώνοντας κανείς τον εαυτό του προς το καλύτερο, μπορεί να ξεκινήσει για να αλλάξει τον κόσμο.

Ας προετοιμαστούμε, λοιπόν, και εμείς σωματικά και πνευματικά, ώστε να υποδεχτούμε την Ανάσταση του Χριστού. «Νηστεύσωμεν νηστεία δεκτήν, ευάρεστον τω Κυρίω, αληθής νηστεία, η των κακών αλλοτρίωσις, εγκράτεια γλώσσης, θυμού αποχή, επιθυμιών χωρισμός, καταλαλιάς, ψεύδους και επιορκίας. Η τούτων ένδεια, νηστεία εστίν αληθής και ευπρόσδεκτος».

Ιουστίνη Μ.

Διαβάστε περισσότερα: http://www.xryshaygh.com/enimerosi/view/sarakosth-to-nohma-ths-nhsteias#ixzz4ZySlHJ8j

Ο ΑΙΣΩΠΟΣ ΚΑΙ Η ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ

Νικόλαος Διάκος
Οἰκονομολόγος – Κατηχητής

Ὁ Αἴσωπος (620 – 564 π.Χ.) εἶναι γνωστός σὲ ὅλο τὸν κόσμο γιὰ τοὺς Μύθους ποὺ συνέγραψε. Ἀνὰ τοὺς αἰῶνες, μεταφράσεις τῶν Μύθων τοῦ Αἰσώπου ἔχουν γίνει στὶς περισσότερες γλῶσσες· μεταξὺ ἄλλων, σὲ ὅλες τὶς εὐρωπαϊκές, στὰ κινεζικά, ἰαπωνικά, νεπαλέζικα κ.ἄ.

Ἀετὸς καὶ ἀλώπηξ, Ἀνθρακεὺς καὶ γναφεύς, Βάτραχοι αἰτοῦντες βασιλέα, Γεωργὸς καὶ ὄφις καὶ πάρα πολλοὶ ἄλλοι ἐκ τῶν μύθων του ἔχουν κοσμήσει σχολικὰ καὶ λοιπὰ ἐπιμορφωτικὰ βιβλία σὲ ὅλες τὶς χῶρες ποὺ ἐκτίμησαν τὸν ἑλληνικὸ πολιτισμό.

Αὐτὸ ὀφείλεται στὸ ὑψηλὸ διδακτικὸ καὶ παιδαγωγικὸ περιεχόμενό τους, τὸ ὁποῖο συνδυάζεται μὲ ἕνα χαριτωμένο ὗφος γραφῆς καὶ διήγησης, μαζὶ μὲ τὴν τόσο χαρακτηριστικὴ κατακλεῖδα τοῦ κάθε μύθου, «ὁ μῦθος δηλοῖ…», ὅπου ὁ Αἴσωπος δίνει μία σαφῆ ἑρμηνεία – ἐξήγηση τοῦ περιεχομένου του.

Ὅμως ἐκτὸς ἀπὸ τοὺς Μύθους, γιὰ τοὺς ὁποίους ἔγινε τόσο διάσημος, ὁ Αἴσωπος συνέλεξε καὶ Παροιμίες, ἀρχαῖες ἑλληνικὲς παροιμίες, κάτι ποὺ δὲν εἶναι εὑρέως γνωστό.

Ἀνατρέχοντας στὸ ἔργο του, Aesopus Proverbia, ποὺ περιέχει ὁ Θησαυρὸς τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας (TLG), ἐπιλέξαμε ἐνδεικτικά λίγες ἀπὸ αὐτὲς τὶς παροιμίες καὶ τὶς παρουσιάζουμε στὸν παρακάτω Πίνακα σὲ ἀντιστοίχιση μὲ νεοελληνικές.

Ὅπως μπορεῖ νὰ διαπιστώσει κάθε ἐνδιαφερόμενος, οἱ ἀρχαιοελληνικὲς παροιμίες, ἔχουν πολὺ μεγάλη ὁμοιότητα μὲ τὶς νεοελληνικὲς, που γνωρίζει πολὺ καλὰ ὁ ἑλληνικὸς λαὸς στὸν 21^ο αἰώνα!

Ὁ Πίνακας, βέβαια, δὲν εἶναι ἐξαντλητικός· στὸ παραπάνω ἔργο τοῦ Αἰσώπου, ὅπως καὶ στὸ AesopusParoemiae, περιλαμβάνονται πάνω ἀπὸ διακόσιες ἀρχαῖες παροιμίες, τόσο ὅμοιες, ὅσο καὶ διαφορετικές ἀπὸ τὴ νέα γλῶσσα.

Στὴ συνέχεια, παραθέτουμε τὶς παροιμίες. Δίπλα σὲ κάθε ἀρχαία εἶναι μία ἀντίστοιχη παροιμία τῆς νέας ἑλληνικῆς, γνωστὴ σὲ ὅλους μας!

ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΡΟΙΜΙΑ*	ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΡΟΙΜΙΑ
1. Ἀεὶ τὰ πέρυσι καλά	Κάθε πέρυσι καὶ καλύτερα
2. Χωλῷ παροικήσας ὑποσκάζειν μάθοις	Ἄν κοιμηθείς με στραβό, θ’ ἀλλοιθωρίσεις
3. Λόγος καλὸς ὀστοῦν κατεάξει	Ἡ γλῶσσα κόκκαλα… τσακίζει
¸4. Ὁ πέπερι ἔχων καὶ εἰς φακὸν βάλλει	Ὅποιος ἔχει πιπέρι, βάζει καὶ στὰ λάχανα
5. Πηγῆς ἐξ ἧς οὐ πίνω ξηρανθείη	Ἀπὸ πίτα ποὺ δὲν τρώω, τί μὲ νιάζει κι ἄν καεῖ
6. Δευτέρα φύσις συνήθεια	Ἡ συνήθεια εἶναι δευτέρα φύσις
7. Τὸ ταχὺ χάριν ἔχει	Τὸ γοργὸ καὶ χάριν ἔχει
8. Τὰ νυκτερινὰ ἔργα ἐν ἡμέρᾳ εὐκαταγέλαστα	Τῆς νύχτας τὰ καμώματα τὰ βλέπ’ ἡ μέρα καὶ γελᾶ
9. Τοὺς φίλους ἔχε μετὰ τῶν ἐλαττωμάτων	Ἔχε τοὺς φίλους μὲ τὰ ἐλαττώματά τους

ΠΙΝΑΚΑΣ – * Ἐνδεικτικὴ σταχυολόγηση ἀπὸ Αἰσώπου Παροιμίες (Aesopus Proverbia)
(Πηγή TLG – University of California, Irvine)

 

Ἀπὸ τὶς ἐπιλεγμένες παροιμίες,

• σὲ ἄλλες παρατηροῦμε νοηματική ὁμοιότητα (στίς 1, 2, 4, 5 καί 8), καθὼς στοὺς αἰῶνες ποὺ πέρασαν, ὁ ἀνώνυμος παροιμιαστὴς φιλοτιμήθηκε νὰ τὶς προσαρμόσει γλωσσικὰ στὴ νεοελληνική, ἔτσι ὥστε νὰ διατηρηθοῦν σὲ καθημερινὴ χρήση καὶ νὰ ἐξακολουθήσουν νὰ εἶναι κτῆμα τοῦ διαχρονικοῦ Ἑλληνισμοῦ,
• σὲ ἄλλες, διαπιστώνουμε ἐπιπρόσθετα καί λεκτικὴ ὁμοιότητα (στὶς 6, 7 καί 9). Τέλος,
• ἡ Νο 3 ἔχει ἐμφανῆ ὁμοιότητα, ἄν καὶ στὴ νέα ἔχει ἐπισυμβεῖ, γιὰ ἄγνωστους λόγους, ἀντιστροφὴ νοήματος!

Τὸ συμπέρασμα ποὺ προκύπτει ἀβίαστα εἶναι ἡ διαχρονικὴ συνέχεια τοῦ Ἑλληνισμοῦ, ἀρχαίου καὶ νέου.

Ἡ διαχρονικὴ αὐτὴ συνέχεια τεκμηριώνεται ἀδέκαστα, σὲ πεῖσμα καὶ σὲ ἔλεγχο, ὅσων φωνῶν προσπαθοῦν νὰ πείσουν γιὰ τὸ ἀντίθετο…

Τὸ ντοκουμέντο αὐτὸ θὰ ὤφειλε, κατὰ τὴν ταπεινή μας ἄποψη, νὰ βρίσκεται σὲ κάθε ἐκπαιδευτικὴ βαθμίδα καὶ νὰ διδάσκεται στὰ σχολεῖα, γιὰ νὰ μαθαίνουν τὰ παιδιά μας τὴν καταγωγή τους μὲ ἀποδείξεις.

πηγή